E-Księgarnia
Oczywiście Katyń, która to nazwa najbardziej wryła się w naszą pamięć, jest symbolem dokonanej wówczas przez NKWD zbrodni, nie był jednak jedynym miejscem kaźni w tym czasie. Elity II Rzeczypospolitej a więc oficerów i podoficerów Wojska Polskiego i innych służb mundurowych, urzędników i funkcjonariuszy oraz innych obywateli polskich uznanych za wrogów sowieckiej władzy mordowano również m.in. pod Charkowem i Twerem (niegdyś Kalinin). Ogółem śmierć z rąk stalinowskich oprawców poniosło 21 768 osób.
Jednak Katyń to nie tylko nieprzedawniona zbrodnia sprzed lat, lecz również występujące przez długi okres powojenny tzw. kłamstwo katyńskie, według którego odpowiedzialność za śmierć zamordowanych tam ludzi ponosiły hitlerowskie Niemcy, podczas gdy faktyczny ich sprawca, czyli Związek Sowiecki przedstawiany był w oficjalnej komunistycznej propagandzie jako wyzwoliciel i przyjaciel narodu i państwa polskiego. W tychże warunkach przypominanie o prawdziwym przebiegu tych tragicznych wydarzeń było aktem odwagi i jednym z przejawów walki z opartym na kłamstwie systemem komunistycznym.
W zasobie archiwalnym Oddziałowego Archiwum IPN w Gdańsku natknąć się można na opisujące tę rzeczywistość dokumenty. Są wśród nich materiały dotyczące np. rozrzucenia w centrum Słupska w maju 1983 r. ulotek z napisem „1940. Nie zapomnimy! KATYŃ” a także zatrzymania przez patrol milicyjny w Gdańsku w lipcu 1981 r. Andrzeja Kołodzieja, który miał przy sobie wówczas około 400 egzemplarzy wydanej w drugim obiegu w 1981 r. broszury autorstwa Jana Abramskiego i Ryszarda Żywieckiego pt. „KATYŃ”. Wzmiankę o trwającej wciąż pamięci o zbrodni katyńskiej znaleźć można także w materiałach Prokuratury Rejonowej w Gdańsku z 1986 r., gdzie przeczytać możemy m.in. o ustawianiu krzyża z napisem „Katyń pamiętamy” na cmentarzu w Gdańsku Oliwie.
Oprócz przekazanych przez instytucje państwowe akt dawnych organów ścigania w archiwum instytutu występują także archiwalia drugiej strony ówczesnej barykady, czyli przekazane przez prywatnych darczyńców materiały wytworzone przez NSZZ „Solidarność” i inne środowiska opozycyjne. Darem Grażyny Malinowskiej jest np. wydana w 1988 r. w Archikonfraterni Literackiej bezdebitowa publikacja pt. „KATYŃ”. Jej autorem jest wieloletni Przewodniczący Komitetu Katyńskiego Stefan Melak. Z kolei Piotr Niwiński przekazał naszemu archiwum Plakat Obywatelskiego Komitetu Budowy Pomnika Ofiar Zbrodni Katyńskiej przy NSZZ „Solidarność” Regionu Mazowsze z 1981 r. Ciekawe znaczki pocztowe wydane przez NSZZ „Solidarność” i Konfederację Polski Niepodległej otrzymaliśmy od Bogdana Czułczyńskiego natomiast wiersz Mariana Hemara pt. „KATYŃ” wraz z innymi utworami literackimi o tematyce niepodległościowej i solidarnościowej pochodzi z kolekcji Leszka Grzelki. Na zakończenie warto wymienić w tym miejscu dary działaczki Związku Sybiraków i Stowarzyszenia „Rodzina Katyńska” w Gdyni Haliny Młyńczak. Oprócz poświęconego tematyce katyńskiej specjalnego wydania Tygodnika Polskiego z listopada 1989 r. przekazała ona OA IPN w Gdańsku cenną pamiątkę w postaci prowadzonej od 1989 r. kroniki Stowarzyszenia „Rodzina Katyńska” w Gdyni.
Więcej na temat materiałów archiwalnych zgromadzonych w OA IPN w Gdańsku mających związek z problematyką katyńską znaleźć można również w tekstach Przemysława Namsołka mieszczących się pod poniższymi linkami:
Sławomir Formella